මිත්‍යාවක් කියන්නෙ ඇත්තක්ද!

"මිත්‍යාවක් කියන්නෙ මොකද්ද?"

"බොරු කතාවක්නේ!"

අපිට දෙන්න පුළුවන් සරලම පිළිතුර තමයි ඒ. ඒත් ඔය කියන තරම් ඒ පිළිතුර සරලව දෙන්න පුළුවන්ද අපට.... මිත්‍යාව, එහෙමත් නැත්නම් myth කියන ඉංග්‍රීසි වචනයේ ඔරිජින් එක "Muthos" (මුතොස්) කියන ග්‍රීක වචනයයි. මේ වචනයට මුලින්ම ලොකු අර්ථයක් ගැබ් වෙලා තිබුණේ නැහැ. ඉන් සරලවම අදහස් කෙරුණේ Speech (කථනය) යන්න පමණයි. නමුත් කලකට පසු Muthos යන්නෙහි අරුත තරමක් පුළුල් වුණා. ඒ අනුව Muthos යන වචනයෙන් වෘතාන්තමය ආඛ්‍යානයක් (a narrative story) යන්න අරුත් ගැන්වුණා. මෙම වෘතාන්තයට ඇරඹුමක්, මැදක්, අවසානයක් තිබිය යුතු වුණා. එහි කතා වස්තුවක් සහ චරිත අඩංගු වුණා. නමුත් මෙම නිර්වචනයත්, සාමාන්‍ය කතාන්තරයක් යන්නෙහි නිර්වචනයත් එක හා සමානයි. යම් කාලයක් ගත වුණාට පස්සෙ muthos යන වචනයෙහි ලක්ෂණාර්ථ යළිත් වෙනස් වුණා. මේ අනුව muthos යනු යම් හෝ අර්ථයක් ගැබ් නොවූ අසත්‍ය කතාවක්. අද වුණත් මිත්‍යාවක් කියා හඳුන්වන ඕනෑම දෙයක් පිළිබඳ අපට ඇතිවන මුල්ම හැඟීම "මේක බොරුවක්නේ" කියන මේ අදහසයි. නමුත් කාලයත් සමග අපට තවත් නිර්වචනයක් ලැබෙනවා. මේ නිර්වචනයට අනුව මිත්‍යාවක් යනු හුදු අසත්‍ය කතාන්තරයක් නොවෙයි, විශ්වීය යථාර්තයක් ගැබ් කොට ගත්තක්. මේ නිර්වචනයත් සමග මිත්‍යාව යන්න මුසාවක්ද  කතාන්තරයක් ස්වරූපයෙන් ඇති විශ්වීය සත්‍යයක් ද යන ප්‍රශ්නය මත දෝලනය වෙමින් පවතින්නක් බවට පත්වෙනවා.

මිත්‍යාවක් කියන්නෙ විශ්වීය යථාර්තයක් ගැබ්කොට ගත් කතාන්තරයක් කියලා කියනකොට මේ විශ්වීය යථාර්තය කියන්නෙ ඇත්තටම මොකද්ද කියලා අපට ගැටළුවක් ඇතිවෙනවානෙ. මින් බොහෝ විට අදහස් වන්නේ යථා (මිනිස් හෝ මිනිස් නොවන) සොබාවය යන්නයි. ඒ කියන්නේ මේ හැම මිත්‍යාවකම තියෙන්නෙ අඩු හෝ වැඩි වශයෙන් ඔබ ගැන, මා ගැන, අප ගැන. එසේම මිත්‍යාව එය හට ගත් සංස්කෘතියෙහි පිළිඹිබුවක් ලෙසද දක්වන්න පුළුවන්. එසේම මිත්‍යාව විසින්, එය හට ගත් සංස්කෘතියේ සාමාජිකයෙකු වීමේ ඇති වැදගත්කම ද ඉස්මතු කරයි. මිත්‍යාව මේ ආකාරයෙන් ධනාත්මකව නිර්වචනය කළ හැකි එකක් වනවා සේම එය ආදිවාසීන්ගේ මනස්ගාත ලෙස හැඳින්වීම නම් සෘණාත්මකයි කියලා මතයක් තිබෙනවා. මොකද අපි මිත්‍යාවන් මුසාවක් ලෙස හඳුන්වන්නෙ විද්‍යාවට සාපේක්ෂව සලකා බලලයි. විද්‍යාවේදී සියල්ල පරීක්ෂණයට ලක් කර නිගමනයකට එලැඹීමේ ක්‍රියාවලිය මිත්‍යාවක් යන්න නිර්වචනයේදී යොදා ගැනීමට නොහැකි වීම මත පමණක්ම ඒවා හුදු මුසාවාද ලෙස හැඳින්වීම නොගැලපෙන බවයි මින් අදහස් කෙරෙන්නේ. ඒ වගේම අපට අමතක කරන්න බැහැ විද්‍යාවත් මිත්‍යාවත් යන දෙකම අප ජීවත් වන මේ විශ්වය යන පොදු මාතෘකාව නිර්වචනය කිරීමට උත්සාහ දරන කණ්ඩායම් දෙකක් බව. එතකොට සෑම විටම මේ දෙපාර්ශවය අතර ගැටුම් ඇතිවෙන්න පුලුවන්. ඉතින් මිත්‍යාව බොහෝ දුරට මිත්‍යාවක් වෙන්නෙ ඊට යම් විද්‍යාත්මයක පදනමක් නැති නම් පමණයි. විද්‍යාවට යම් පැහැදිලි කර දීමක් කිරීමට අපහසු බව් නිසාම මිත්‍යාව යන්න සංස්කෘති අධ්‍යයනයේදී පවා වැදගත් නොවන දේ ලෙස ලේබල් කිරීම එතරම් ප්‍රඥාගෝචර නැති බව නම් අනිවාර්යයෙන්ම කිව යුතුයි.